Wskazują na to ostatnie doniesienia na temat kondycji kramików. Wygląda na to, że prowadzenie takiego biznesu jak sprzedaż albumów, pojedynczych utworów po prostu przestaje mieć jakiekolwiek uzasadnienie ekonomiczne, jakikolwiek sens. Patrząc racjonalnie, faktycznie od paru lat można w ramach niewielkiego abonamentu mieć „wszystko” i choć po zgłębieniu tematu (mam dostęp do wszystkich strumieni, bo to w sumie koszt maksymalnie dwóch płyt CDA miesięcznie… tyle zazwyczaj muzyki i tak się kiedyś kupowało fizycznie) wcale nie jest tak różowo (ale, bez przesadnego marudzenia, jest niesamowicie bogato w porównaniu z tym co dawniej) i zakup pliku AAC/mp3 to mówiąc wprost wyrzucanie kasy. Stratny plik to stream. Amen. Trochę inaczej jest z bezstratną jakością, ale to też już się właściwie zmieniło i obecnie, także w Polsce, można wybrać przynajmniej dwa streamy z jakością CDA oraz (jeden) hi-res, a niebawem (jeszcze w 2018) będzie tego więcej. Także zakup pliku, takiego samego, dodajmy (bo przygotowanego na potrzeby np. HD-Tracks) mija się z celem. Bezstratny plik to coraz częściej stream i za moment nikt takiego pliku w sieci nie kupi. Pomijając kontrowersje wokół MQA (patrz nasz tekst x2), już teraz nawet wyczynowa jakość dostępna jest na wynos w ramach abonamentu (Qobuz) i zapewne znajdą się chętni na zarobienie paru dodatkowych dolarów i będą takie coś oferować. Nawet takie egzotyczne rzeczy jak wielokanałowe ścieżki audio, czy stream DSD. To już jest, albo będzie za chwilę i oczywiście będzie niszowe, tak samo jak niszowe są sklepy z hi-resami, tam po prostu już mało kto, albo nikt nie zajrzy. Taki iTunes jeszcze jakoś przędzie, bo wielki, bo dziesiątki milionów klientów (ale topnieje, oj topnieje), ale też do czasu. Niszowe sklepy z muzyką w bezkompromisowej jakości odejdą niebawem w niebyt.

Dawno, dawno temu…

To wszystko stanie się, moi drodzy, jeszcze w tym roku. Liczby nie kłamią. Wzrost streamu o 62% (2016 vs 2017) dowodzi, że klient już wybrał. W zakresie pobierania mamy odpowiednio spadek o ponad 18% (albumy) i aż o 24% pojedyncze utwory*, czy różne utwory (nie tworzące albumu). To łabędzi śpiew downloadu, spadek jest gigantyczny i coś, co było najpopularniejsze (pojedyncze utwory, tworzenie swoich składanek) odchodzi w niebyt. Trudno się dziwić. Nawet redukcja ceny w niczym nie pomoże (widać, że w kramikach od paru miesięcy jest stała promocja). Ciekawie ma się sprawa ze wspomnianymi hi-resami. Branża w większości (tak większości) nie tyle jest niechętna, co po prostu nie widzi obecnie sensu we wprowadzaniu bezstratnej jakości. To niepraktyczne – słyszy się na każdym kroku, nawet wśród tych, którzy zapłacili za znaczek hi-res audio (na pudle oferowanego przez siebie produktu) . Niepraktyczne, bo bateria, bo Bluetooth jako medium, niepraktyczne bo „prawie nikt nie słyszy różnicy”. Trudno się dziwić, w końcu w ślepym teście większość z nas polegnie, porównując materiał skompresowany stratnie (z odpowiednią dbałością) z muzyką lossless (także hi-res, bo często mówimy o subtelnych różnicach, nie zasadniczych). Czytając niedawno opublikowany raport w niespecjalistycznym (audio) portalu techradar, nasunęła mi się taka myśl: za dużo raf, za dużo problemów generuje masowe przejście na to subtelnie, trochę lepiej, zatem, czy tego w ogóle doczekamy? Wspominają tam o naturalnym (bo pozwalającym, tak, tak, zarobić ponownie sporo $) dążeniu do zaoferowania czegoś nowego, a hi-res w przeniesionej już definitywnie do Internetu dystrybucji, wróć, już nie dystrybucji, a udostępnianiu muzyki to dodatkowa zachęta, dodatkowy lep. Lepsze łącza, szybsze, postęp technologiczny… to wszystko prawda, ale tylko cześciowo. Niestety ani sprzęt masowy, ani wspomniany hamulcowy w postaci akumulatora (stream hi-res audio to nie krótki kilkunasto minutowy klip w jakości HD oglądany na smartfonie, to dużo większe czasowe obciążenie dla baterii, dodajmy do tego komunikację ze zdalnym serwerem, ze słuchawkami coraz częściej bezdrutowymi… tylko co nam po hi-resach wtedy… i wyraźnie widzimy, że nie po drodze), ani wsparcie ze strony oprogramowania (kodeki, formaty, jakaś standaryzacja… miało być MQA takim all-in-one btw) nie dają podstaw do optymizmu. Tu się po prostu to nie spina w żadną sensowną całość.

Kolejny problem, poważny problem, to duża niechęć artystów do obecnego streamu. Dla konsumenta to świetna rzecz, dla twórcy tragedia. Tak mówią prawie wszyscy, których utwory, albumy strumieniujemy co dziennie w domu i na wynos. Tak, coś z tym trzeba zrobić, bo fizyczna dystrybucja, wspomniane umieranie downloadu powodują radykalną zmianę w sposobie zarabiania przez artystów, definiują te sprawy całkowicie na nowo. Mówi się coraz częściej o powiązaniu streamu z …wydobywaniem kryptowalut. Kontrowersje z kryptowalutami są znane, nie będę ich tutaj przytaczał, wdawał się w czcze dyskusje czy to czysta spekulacja, czy może przyszłość świata bez (fizycznego) pieniądza. Nie czas, nie miejsce. Interesuje nas określony kontekst, artyści i połączenie tego nowego sposobu gromadzenia kapitału z zarabianiem na odtwarzaniu twórczości na sprzęcie konsumentów. Pierwszą platformą łączącą kryptowaluty z muzycznym streamem ma być Choon. Oparta na Etherum platforma ma dać artyście realną, szybką korzyść przy odpowiednio dużej liczbie odtworzeń. Może to jest pomysł, oczywiście o ile kryptowaluty nie staną się kolejną bańką spekulacyjną… O tym projekcie jeszcze napiszę, bo to ciekawa sprawa i kto wie czy nie kluczowa w kontekście rozwoju całej muzycznej (dystrybucja) branży.

Przeszłość

Patrząc realnie, czy Apple jeszcze w tym roku zrezygnuje ze sklepu iTunes z muzyką? Niewykluczone, że będzie musiało podjąć radykalne kroki, bo choć ma unikatową sytuację, gdzie poza drugim co do popularności streamem (Apple Music), oferuje także muzykę poza serwisem (pliki, które odtwarzamy na dowolnym oprogramowaniu oraz sprzęcie), za którą co prawda trzeba płacić (jak nie zmienią AAC na ALAC czy FLAC to nie będzie wyjścia… zamkną to jak nic, wcześniej, czy później btw), ale można mieć ją, przynajmniej teoretycznie, na własność. Teoretycznie, bo choć możemy z niej korzystać do woli poza serwisem (określonym oprogramowaniem) to jednak nie jest to tak do końca pełna swoboda (przypisanie do naszego konta, utrudnienia we współdzieleniu, udostępnianiu… choć tutaj też się zmieniło podejście, DRM jest w odwrocie, no chyba że wspomnimy ponownie o MQA ). Tak, ale też bym tego nie przeceniał, bo dzisiaj te serwisy integruje się na platformach (TV, smartgłośniki, elektronika użytkowa w ogóle), w innych programach odtwarzających muzykę (pierwsze z brzegu ROON czy USB Audio Pro z Tidalem) i w sumie… jaka to różnica, jaka wartość dodana? Apple będzie MUSIAŁO coś zrobić, bo zwyczajnie artystom przestanie się opłacać, koszt utrzymania kramiku będzie obciążeniem dla firmy. Jedna rzecz może pozwolić na egzystencję takiego (takich) kramików… to zapotrzebowanie na zapisaną offline muzykę na urządzeniu w przypadku podróżujących. Ale to też do czasu, bo po pierwsze Internet na pokładach coraz częściej, po drugie offline może być też w serwisie streamingowym uskutecznione, wreszcie po trzecie… najpopularniejszym odtwarzaczem muzyki nie jest żaden Music, Tidal, Spotify czy co tam jeszcze, tylko YouTube. A ten używany jest intensywnie właśnie w drodze. Znowu strumień i (co gorsza , często darmowy strumień.

Teraźniejszość i przyszłość

Sumując, już za moment pozostanie serwis z muzyką, nie będzie czegoś takiego jak sklep z muzyką, to przejdzie do historii. Nawet jeżeli otrzymamy możliwość (w ramach serwisu vide Qobuz) na zakup hi-resów to będzie to tylko dodatek, tylko opcja, coś co na pewno nie wyjdzie z niszy… ot skorzysta z tego promil konsumentów, którzy będą mieli taką potrzebę. Oprogramowanie służące do odtwarzania muzyki już przechodzi transformację, już grupuje nam „pod jednym dachem” strumienie i jak wspominałem wcześniej za moment będzie pięknie nam to scalało, będziemy mieli agregację muzycznych strumieni, co będzie dla nas – użytkowników – o tyle istotne, że wreszcie (faktycznie) cała muzyka będzie dostępna za jednym tapnięciem w ekran. To już się dzieje, widzę to u Sonosa, widzę to w kierunku obranym przez twórców Roon-a, świetnym przykładem jest także Vox Player. Oczywiście są tacy, którzy zazdrośnie będą strzegli swojego królestwa (Apple), ale poza tą aberracją (na dłuższą metę taki model biznesowy jest nie do utrzymania), wszyscy będą dążyli do integracji i do ułatwienia korzystania z muzyki na dowolnym sprzęcie, platformie, wszędzie gdzie tylko przyjdzie nam na to ochota. Rewolucja 5G (już za moment) w infrastrukturze łącz mobilnych, nowe BT 5.0, wprowadzenie bezpiecznych, możliwych do użytkowania technologii łączności na pokładach środków masowego transportu (nie tylko lotnictwo, ale niebawem także kosmos oraz nowe rozwiązania tj. Hyperloop) spowodują, że zakup pliku audio będzie czymś anachronicznym. Kto wie, może już w 2018 największe wirtualne sklepy z muzyką odejdą do historii… kto wie?

* Nielsen